Giật mình với những ”báu vật” sắp biến mất
GiadinhNet - Họ là những “báu vật” sống, những mạch nối giữa quá khứ với hiện tại của dân tộc, cho nên sự góp mặt của họ là vô cùng quan trọng. Nhưng có một thực tế dường như họ đang bơ vơ giữa tình thương của nhân dân và “biến mất” dần trong nay mai vì đã tuổi cao sức yếu.
Nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo, báu vật của đờn ca tài tử đã ở vào tuổi 97. Ảnh: TL |
Hôm về Ngãi Cầu thăm nghệ nhân Nguyễn Thị Chúc, tôi chợt giật mình nghĩ: “Nghệ nhân tinh nghề như cụ giờ còn có mấy đâu”. Những người còn đều đang như lá vàng cuối mùa thu. Tính ra, đối với ca trù, bên cạnh cụ Chúc chỉ còn cụ Nguyễn Phú Đẹ (91 tuổi), cụ Phó Thị Kim Đức (85 tuổi) là 3 “báu vật” sống. Trong khi đó, ở đờn ca tài tử, vọng cổ cũng không còn nhiều, sau sự ra đi của cụ Bảy Huệ (SN 1933) vào năm 2013, hiện tại ngoài cụ Nguyễn Vĩnh Bảo (97 tuổi), chỉ còn một vài tên tuổi lừng danh như: NSND Viễn Châu (tức Bảy Bá - 91 tuổi), nhạc sĩ Ba Tu (gần 80 tuổi), lớp sau có NSƯT Văn Giỏi cũng đã ngoài 60 tuổi.
Ngoài ra, trên suốt hành trình hàng chục năm tìm hiểu âm nhạc cổ truyền, tôi cũng chỉ biết thêm vài nghệ nhân thuộc dòng “báu vật” nữa thôi. Chẳng hạn, hát Xoan có hai cụ, Bài chòi Bình Định chừng vài ba cụ… Tất nhiên, có thể còn có những nghệ nhân xứng đáng mà tôi chưa được tiếp xúc hoặc chưa biết đến. Như thế thì tới một thời điểm không xa, rất có thể chúng ta sẽ phải đối mặt với nguy cơ biến mất các “báu vật” sống của dân tộc. Cho nên, nghe thì buồn nhưng cũng phải nhìn thẳng vào sự thật này, rằng nó đang diễn ra. Trong khi, chính sách ưu đãi các nghệ nhân của chúng ta đã rục rịch từ lâu nhưng biết bao năm trôi qua, nó vẫn còn trong giai đoạn điều chỉnh và chưa biết đến bao giờ có thể thực thi.
Về chính sách, tôi tin nghệ nhân thực sự sẽ không ai xin. Nghề đàn hát dân gian xưa nay chẳng mấy ai có cuộc sống sung túc, nhưng khổ thì phổ biến. Mà dường như ai nấy trước khi vào cái nghề này đều đã biết và sẵn sàng tinh thần sống chung cùng cái khó. Chả thế mà các nghệ nhân xẩm xưa, khó khăn bộn bề nhưng vẫn mượn ý thơ Nguyễn Du rằng: “Trót mang cái nghiệp vào thân/ Cũng đừng nên trách trời gần, trời xa”; thậm chí là trần trụi: “Lúc sướng thì họ vơ vào/ Lúc sau hoạn nạn thì nào có ai” như liều thuốc tinh thần giúp họ thêm vững vàng và duy trì nghiệp đàn ca. Nói thế để biết các nghệ nhân dù khó khăn nhưng không cần ai đỡ cũng có thể tự sống được. Cách sống - bí quyết truyền đời của họ - chính là sống dựa vào dân!
Muốn “thắp lửa” lại quá nghèo
Nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ (95 tuổi) đến thăm nghệ nhân Nguyễn Thị Chúc. Ảnh: Q.L |
Nhưng đấy mới chỉ là danh hiệu mà mọi người (tức nhân dân) tự phong cho xứng với “tầm vóc” của cụ chứ trước đây khi còn đang hoạt động ca hát, cụ chưa bao giờ tự nhận mình là “báu vật”. Còn đối với Nhà nước, cho tới thời điểm này, chỉ duy nhất cụ được nhận một cái bằng khen công nhận là một Nghệ nhân dân gian của Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam. Trong khi, cái từ “nghệ sĩ” hay “nghệ nhân” đã là chính cụ và thậm chí xa hơn nữa là mấy đời gia đình cụ đã như thế rồi. Ngoài ra, cụ chưa được nhận một sự ưu đãi nào của Nhà nước. Mấy tháng nay “báu vật” sống vẫn được đưa đi chữa trị bằng tiền của gia đình cùng các học trò.
Nhớ lại vài năm trước, nghệ nhân xẩm Hà Thị Cầu cũng có cuộc sống vô cùng khó khăn, ốm đau bệnh tật liên miên. Cũng vì thế mà chúng tôi đã trực tiếp tổ chức nhiều đêm xẩm và vận động bạn bè, cùng những người yêu cổ nhạc giúp đỡ một khoản khi phí cho bà. Đặc biệt, khi đau ốm, Bệnh viện K đã cử hẳn một xe ô tô cùng các bác sĩ về tận nhà bà ở Yên Mô, Ninh Bình khám và sẵn sàng đưa bà theo xe ra Hà Nội điều trị miễn phí. Nhưng việc làm này của bệnh viện cũng không nằm trong chính sách nghệ nhân được hưởng, mà chỉ là sự giúp đỡ của một vài cá nhân với sự trân trọng di sản quý của dân tộc mà bệnh viện đã hành động.
Cũng tương tự, nhạc sư Nguyễn Vĩnh Bảo, năm nay đã 97 tuổi, một cây đại thụ, một di sản quý của đờn ca tài tử hàng chục năm nay, lúc khỏe lúc yếu, căn bệnh tai biến đã đến hai lần khiến sức khỏe của nhạc sư ngày càng yếu đi. Con cháu gia đình cụ đều là dân lao động bình thường cho nên việc chăm sóc cụ cũng là một khó khăn. Tôi còn nhớ, lần thứ 2 cụ phải cấp cứu vì bệnh tai biến đã cần tới tấm lòng nhiệt thành với người nghệ sĩ tài năng lớn tuổi mà GS. Hoàng Chương đã gọi điện nhờ một vài người bạn ở một bệnh viện trong TP.HCM hỗ trợ, chứ nhạc sư không được hưởng chính sách nào cho nghệ nhân.
Càng để lâu càng có lỗi “Ai cũng biết xây dựng chính sách đối với nghệ nhân là chủ trương của Nhà nước đã có từ lâu nhưng những người chịu trách nhiệm xử lý thì vẫn chưa hoàn thành mà thôi. Nhớ hồi nghệ nhân Hà Thị Cầu còn sống, bà đã rất vui khi chúng tôi thông báo sắp có chính sách hỗ trợ. Vậy nhưng, cho tới thời điểm này, khi bà đã mất được hơn một năm, “chính sách” vẫn còn nằm trên bàn của cơ quan có thẩm quyền. Cho nên để càng lâu càng có lỗi với các bậc tiền nhân”. (Nhạc sỹ Nguyễn Quang Long) |
Nguyễn Quang Long (Nhạc sĩ – Nhà lý luận phê bình âm nhạc)
Cuộc sống hiện tại của Ngọc Trinh sau biến cố
Giải trí - 1 giờ trước(NLĐO) - Sau biến cố bị phạt 1 năm tù treo, cuộc sống hiện tại của người mẫu Ngọc Trinh vẫn thu hút sự chú ý của cư dân mạng.
Nhiều rạp chiếu 'Đào, phở và piano', doanh thu tăng kỷ lục
Giải trí - 1 giờ trướcGĐXH - Sau những ngày chỉ được chiếu ở Trung tâm chiếu phim Quốc gia, hiện Đào phở và piano đã được công chiếu ở nhiều hệ thống rạp, doanh thu phim vì thế cũng tăng vọt.
Vân Dung than khổ vì bị bạo hành trong phim mới 'Người một nhà'
Giải trí - 10 giờ trướcGĐXH - Vân Dung cho biế, đây là lần đầu tiên chị bị đánh trên phim nên rất sợ. "Trước đây tôi cũng từng đóng cảnh đánh nhau trong các tiểu phẩm rồi nhưng tôi luôn là người đánh chứ không phải bị đánh".
VIDEO: Thanh Hương phủ nhận đã có người yêu sau ly hôn, khẳng định 'hoa chưa có chủ'
Giải trí - 12 giờ trướcGĐXH - Thanh Hương khẳng định hiện tại đang độc thân, là "hoa chưa có chủ" nhưng sẵn sàng đón nhận tình yêu mới nếu tìm được người có tiếng nói chung.
Trình Mỹ Duyên: 'Tôi mất ngủ trước cảnh quay với anh Doãn Quốc Đam'
Giải trí - 13 giờ trướcGĐXH - "Khi biết dự án này tôi đóng cặp với anh Đam thì nhiều người đã dặn phải chuẩn bị tâm lý đi nhé. Vì anh Đam là kiểu lúc tập khác với lúc quay nên tôi khá áp lực, thậm chí trước cảnh quay chung với anh Đam, tôi bị mất ngủ", Trình Mỹ Duyên chia sẻ.
Nữ ca sĩ Việt lên tiếng chuyện mẹ ruột có bạn trai mới dù chưa ly hôn với bố
Giải trí - 14 giờ trướcSự chia sẻ thẳng thắn của Pha Lê nhận được nhiều sự ủng hộ của người thân cũng như bạn bè của cô.
Bé Lisa chỉ nói tiếng Anh khi giao tiếp, phản ứng của Hồ Ngọc Hà ra sao?
Giải trí - 16 giờ trướcGĐXH - Bé Lisa, con gái Hồ Ngọc Hà mới đây lại gây sốt mạng xã hội khi có màn tương tác dễ thương cùng mẹ. Theo đó, cô bé 3 tuổi chỉ thích nói tiếng Anh nên bà mẹ siêu mẫu phải "chỉnh".
3 mỹ nhân Việt từng "kèn cựa" trên show thực tế, giờ viên mãn bên chồng con
Giải trí - 17 giờ trướcTừng "kèn cựa" gay gắt tại The Face Vietnam, bộ 3 huấn luyện viên Võ Hoàng Yến, Thanh Hằng, Minh Hằng đều đã có cuộc sống viên mãn, người bất ngờ lên xe hoa tuổi 40, người vừa thông báo lên chức mẹ.
Người cưu mang Thương Tín nói gì khi xuất hiện hình ảnh nam nghệ sĩ sống ở khu xưởng bỏ hoang?
Giải trí - 19 giờ trướcGĐXH - Thương Tín mới đây đã bị lộ hình ảnh ông phải sống trong căn nhà xưởng bỏ hoang với điều kiện sinh hoạt thiếu thốn. Thông tin này đã được người cưu mang - nhạc sĩ Tô Hiếu lên tiếng.
Chuyện tình với chồng kém 10 tuổi của mỹ nhân xứ Hàn khiến mẹ choáng váng
Giải trí - 19 giờ trướcNữ diễn viên nổi tiếng của Hàn Quốc Gong Hyo Jin thừa nhận, chuyện tình giữa cô và ông xã kém 10 tuổi, Kevin Oh, khiến bạn bè và người thân đều choáng váng.
NSND Ngọc Huyền kể cuộc sống về hưu, tuổi 62 vẫn có người thương thầm
Giải tríNgọc Huyền vừa được nhận danh hiệu NSND ở tuổi 62. Chị nói, mình đang có cuộc sống bình yên bên con cháu mà không bị xáo trộn bởi những ồn ào bên ngoài.